หากทำได้ ผมอยากถอดแบบแผนที่ถูกตราไว้ทิ้งไปเสีย

ผมแบ่งพื้นที่และเวลามากมายให้กับการสอบถามภูมิหลังส่วนตัวของผู้ให้สัมภาษณ์ เพราะผมอยากให้นึกโฉมหน้าโดยละเอียดของ 'ผู้เสียหาย' แต่ละคนได้ถูกต้องและชัดเจนขึ้นสักนิด ไม่อยากให้คนมีเลือดเนื้อที่อยู่ตรงหน้าต้องจบลงด้วยการเป็น 'หนึ่งในผู้เสียหายไร้หน้าจำนวนมาก (วันออฟเด็ม)' ผมไม่สนใจข้อมูล 'คร่าวๆ โดยรวมๆ' สักเท่าไร จะสนใจเฉพาะสถานภาพความเป็นไปโดยละเอียดของมนุษย์แต่ละคน— ที่ทดแทนกันไม่ได้ (หรือทดแทนได้ยาก) — ส่วนหนึ่งอาจเพราะผมเป็นนักเขียนอาชีพด้วยกระมัง ฉะนั้นเวลาผู้ให้สัมภาษณ์อยู่ตรงหน้า ผมจะใช้เวลาสองชั่วโมงอันจำกัด รวบรวมสติ พยายามทำความเข้าใจอย่างละเอียดลึกซึ้งว่า 'คนคนนี้เป็นคนอย่างไร' และเขียนออกมาเป็นประโยคถ่ายทอดให้ผู้อ่านโดยตรง แม้จริงๆ แล้วจะมีเรื่องราวมากมายซึ่งไม่อาจถ่ายทอดเป็นตัวอักษรได้ เพราะผู้สัมภาษณ์ไม่ยินยอมก็ตาม

---

20 มีนาคม ค.ศ.1995

เช้าวันแดดจ้าฟ้าใส ต้นฤดูใบไม้ผลิ สมาชิกของกลุ่มศาสนาโอมชินริเกียวห้าคน ปล่อยแก๊สพิษซารินในรถไฟใต้ดินของกรุงโตเกียวในช่วงเวลาเร่งด่วน สื่อหลักประโคมข่าวเน้นย้ำนำเสนอภาพความโหดเหี้ยมชั่วร้ายของกลุ่มผู้กระทำ แต่จะมีใครนึกถึงประชาชนผู้ถูกกระทำซึ่งดูเหมือนจะถูกมองข้ามไร้ตัวตน และนั่นคือจุดเริ่มต้นของการสืบสาวสัมภาษณ์เรื่องราวของคนธรรมดาผู้ตกอยู่ในเหตุการณ์ไม่สามัญ

หากทำได้ ผมอยากถอดแบบแผนที่ถูกตราไว้ทิ้งไปเสีย ผู้โดยสารแต่ละคนที่ขึ้นรถไฟใต้ดินเช้าวันนั้นมีหน้าตา มีไลฟ์สไตล์ มีชีวิต มีครอบครัว มีเรื่องน่ายินดี มีปัญหา มีดราม่า มีความขัดแย้ง ภาวะกลืนไม่เข้าคายไม่ออก ต้องมีเรื่องราวซึ่งรวมเอาสิ่งเหล่านั้นทั้งหมดไว้ด้วยกัน ไม่มีทางที่จะไม่มี เพราะคุณยังมีเลย ผมเองก็มีเหมือนกัน

UNDERGROUND

สัมภาษณ์ รวบรวม และเรียบเรียงโดย ฮารูกิ มูราคามิ

กำมะหยี่ พิมพ์ 2

พ.ย.65